Dalsza wędrówka po sanktuariach maryjnych na Śląsku

Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich

Zacznijmy od Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich. Początki parafii piekarskiej sięgają 1303 roku, kiedy to miała powstać parafia pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła. Skromne informacje z początków istnienia świątyni uniemożliwiają precyzyjne określenie, kiedy w jej bocznej nawie pojawiła się pierwsza ikona przedstawiająca Matkę Bożą. Nieznany jest także autor obrazu. Historycy zgodni są, że ikona pochodzi z XV wieku. Została namalowana na lipowej desce o wymiarach 129 cm długości i 92 cm szerokości. Przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem w lewej ręce. W prawej dłoni Maryja trzyma jabłko – symbol Ewy. Dzieciątko unosi prawą rączkę w geście błogosławieństwa, a w lewej trzyma ewangeliarz.

Pierwotny wizerunek Maryi znajduje Opolu, a w Piekarskim Sanktuarium cześć odbiera tzw. „udana kopia” pochodząca z wieku XVII. Przełomowym momentem w dziejach kultu maryjnego stało się objęcie piekarskiej parafii przez ks. Jakuba Roczkowskiego i przeprowadzenie remontu kościoła. Przy tej okazji oczyszczono także obraz Matki Bożej z bocznego ołtarza, co skutkowało niezwykłym zjawiskiem, które kroniki parafialne utrwaliły wspominając, iż „z ikony wydobywał się miły zapach róż”. Proboszcz zdecydował umieścić ikonę w głównym ołtarzu. Miało to miejsce 27 sierpnia 1659 roku i uznawane jest za początek właściwego kultu maryjnego w Piekarach. Sława Obrazu rozszerzała się, a do Piekar ściągać zaczęli liczni pielgrzymi. W okresie międzywojennym XX w. w Piekarach Śląskich rozpoczęto organizowanie pielgrzymek stanowych: mężczyzn i młodzieńców (ostatnia niedziela maja), kobiet i dziewcząt (niedziela po 15 sierpnia).W każdej z nich uczestniczy około 100-150 tys. pątników, gromadzących się na Wzgórzu Kalwaryjskim. Obecnie to największe na Śląsku miejsce pielgrzymkowe związane z kultem maryjnym.

Sanktuarium Bytomskiej Madonny w Bytomiu

Sanktuarium Bytomskiej Madonny w Bytomiu w kościele Mariackim. Wzniesiono go w 1231 roku w stylu romańskim, był kilkakrotnie rozbudowywany i przebudowywany. Od XV wieku w kościele znajduje się obraz Matki Boskiej, a w kaplicy cudownego obrazu codziennie wystawiony jest Najświętszy Sakrament. Świątynia jest późnoromańska (z wapienia i dolomitu, murowana, jednonawowa, bez wieży) z fundacji księcia opolskiego Władysława jako kościół farny dla osady Bytom i otaczających ją okolic.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny posiada obraz Bytomskiej Madonny, która w lewej ręce trzyma Dzieciątko ubrane, jak Madonna, w czarny płaszcz usiany gwiazdami. Obraz jest namalowany na lipowej desce, czasu powstania (na pewno sprzed 1420 roku), jak i autora nie znamy. Obraz znajduje się na ołtarzu głównym, a jego kopia jest w ołtarzu bocznym.

Sanktuarium Macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny w Zbrosławicach

Sanktuarium Macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny w Zbrosławicach niedaleko Tarnowskich Gór położone jest na wzniesieniu. Obok znajduje się dzwonnica z 1564 roku (nadbudowana w 1909), a wokół oddzielne kaplice, Droga Krzyżowa i cmentarz. Wzmianki o parafii pochodzą z 1315 roku. Do roku 1737 świątynia nosiła wezwanie Wszystkich Świętych, które zmieniono na Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. We wnętrzu kościoła warto zwrócić uwagę na późnobarokową ambonę, a także na renesansowe płyty nagrobne.

Przede wszystkim jednak znajduje się tu słynąca łaskami figurka Matki Bożej z Dzieciątkiem (inaczej Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny). Rzeźba pochodzi z XVI wieku (datuje się ją na 1575 rok), a została w 1707 przywieziona z klasztoru dominikanek w Imbach pod Wiedniem przez rodzinę Stockmansów, będących w tym czasie właścicielami tutejszych ziem. Figurkę umieszczono najpierw w kaplicy grobowej Stockmansów, a w 1828 roku przeniesiono do kościoła. W roku 1944 ustawiono ją w ołtarzu głównym, gdzie jest otaczana przez okoliczną ludność szczególnym kultem. Tu modlą się kobiety proszące o dar macierzyństwa, jak i o szczęśliwy poród.

Sanktuarium Matki Boskiej Kochawińskiej w Gliwicach

26 sierpnia 2020 roku Biskup Gliwicki Jan Kopiec ustanowił kościół Matki Boskiej Kochawińskiej Diecezjalnym Sanktuarium. To czwarte sanktuarium maryjne na terenie diecezji gliwickiej. W kościele znajduje się cudami słynąca ikona Matki Boskiej, która ma prawie 400 lat. Łaskami słynący obraz pochodzi z Kochawiny, niewielkiej miejscowości na Wschodnich Kresach przedwojennej Rzeczpospolitej. Stąd Maryja nazywana jest Matką Boską Kochawińską, ale też Matką Dobrej Drogi w nawiązaniu do łacińskiego napisu, który znajduje się na ikonie: „O Mater Dei electa esto nobis via recta”, czyli: „O Matko przez Boga wybrana, prowadź nas prostą drogą do Pana”.

Początki kultu sięgają pierwszej połowy XVII wieku. Kiedy front II wojny światowej przybliżył się do Kochawiny, w tajemnicy, pod osłoną nocy umieszczono w ołtarzu wierną kopię ikony, a oryginał przewieziono do Starej Wsi, potem do Krakowa, a w 1974 roku do Gliwic, do kościoła św. Bartłomieja. W 1994 roku, wraz z powstaniem parafii na osiedlu Kopernika, gdzie zaczęli pełnić posługę jezuici, ikonę Matki Bożej przeniesiono najpierw do tymczasowej kaplicy, a 25 grudnia 2001 roku do nowego kościoła.

Sanktuarium Matki Bożej Łysieckiej w Gliwicach

W kościele św. Trójcy w Gliwicach znajduje się od 1950 r. łaskami słynący obraz Matki Boskiej Łysieckiej. Nazwa cudownego wizerunku pochodzi od niewielkiego miasteczka Łysiec, położonego 9 km od Stanisławowa i zamieszkałego niegdyś przez bogatych kupców ormiańskich. Wizerunek Łysiecki powstał pod koniec XVI w. jako kopia cudownego obrazu Matki Boskiej z katedry ormiańskiej w Kamieńcu Podolskim. Według tradycji obraz namalował kapłan Kolumb z ormiańskiego kościoła w Łyścu.

Budowę obecnego murowanego kościoła ormiańskiego w Łyścu rozpoczęto 15 września 1834 roku.. Pod koniec 1916 r. Łysiec okupowany był przez wojska rosyjskie. Miasteczko zostało zniszczone, a kościół zrujnowany. Skradziono korony, suknie i wota z cudownego obrazu. Kapitan rosyjski Piotr Aniczków ratując obraz przed zniszczeniem wywiózł go do Stanisławowa i 10 maja 1917 roku umieszczono go w stanisławowskim kościele ormiańskim, gdzie wkrótce miały miejsce pierwsze cuda.

Do roku1945 obraz przechowywano w Stanisławowie. Ostatni proboszcz ormiański w Łyścu, ks. J. Magierowski, opuszczając Łysiec w 1945r. zabrał ze sobą obraz Matki Boskiej i dotarł do Starych Budkowic pod Opolem, gdzie go przechowywano do 1949 r. Następnie przeniesiono do Czarnowąs, a 1 października 1950 roku do Gliwic, do ormiańskiego kościoła św. Trójcy, gdzie znajduje się do dziś. W 1954 r. dzięki staraniom Tadeusza Rozłuckiego, pochodzącego ze Stanisławowa, a zamieszkałego w Gliwicach, cudowny obraz poddano gruntownej konserwacji w Krakowie. W nocy z 16 na 17 września 1985r. nieznani sprawcy dokonali włamania do wnętrza kościoła ormiańskiego. Ich łupem padły wota oraz korona ze skroni Matki Boskiej. Ponowna koronacja cudownego Wizerunku odbyła się 3 września 1989 r. w Gliwicach na placu obok ormiańskiego kościoła.

Sanktuarium w Panewnikach (dzielnicy Katowic)

Pierwsi zakonnicy franciszkańscy przybyli do Starych Panewnik 22 grudnia 1902 roku z klasztoru na Górze św. Anny. Prace budowy klasztoru zostały rozpoczęte 4 października 1905roku. Zakonnicy zamieszkali w klasztorze 29 września 1906. Kościół ukończono dwa lata później. Prace nad kalwarią trwały jeszcze do roku 1963. Staraniem franciszkanów wzniesiono najpierw kopię groty lourdzkiej, do dzisiaj istniejącą na terenie przyległym do konwentu.

Grotę poświęcono 27 sierpnia 1905 roku. Wzrost kultu maryjnego sprzyjał zwiększeniu ruchu pielgrzymkowego z pobliskich miejscowości do Panewnik. Fundację wsparły również zamożne rody katolickie Ballestermów, Schaffgotschów i Donnersmacków. Oficjalne sanktuarium maryjne istnieje od 1954, kiedy to kościołowi nadano drugi patronat Wniebowzięcia NMP.

Sanktuarium Matki Bożej z Dzieciątkiem w Bogucicach (dzielnicy Katowic)

Najpierw był drewniany kościół dedykowany św. Szczepanowi i św. Dorocie, a pojawił się w zapiskach w 1403 roku. W 1773 roku na miejscu dotychczasowego kościoła stanął nowy, również drewniany, którego inicjatorem był ks. Floriana Operskalski, a architektem i budowniczym – Jan Michał Wiesner z Wielkich Strzelec. Przy budowie tego kościoła nastąpiła zmiana jego patronów – spośród dwóch dotychczasowych, pozostał jeden – św. Szczepan. Kościół ten przetrwał do 1891 roku, kiedy to został rozebrany, a na jego miejscu w latach 1892-1894 stanął obecny – murowany.

Oprócz parafialnego kościoła św. Szczepana i św. Doroty w Bogucicach znajdował się jeszcze drugi kościółek, zwany kościółkiem „na górce” przy cmentarzu, w którym był obraz Matki Bożej, namalowany na lipowej desce, pochodzi z XV lub XVI w. Nie sposób jednoznacznie określić jak wyglądał pierwotnie. Wierzchni wizerunek, wraz z sukienkami podobny jest do obrazu w Piekarach, zaś trzecia warstwa od góry przedstawia Matkę Boską typu częstochowskiego, lecz są głębsze warstwy dowodzące starszego pochodzenia obrazu.

Na szczególną uwagę w wystroju kościoła św. Szczepana zasługuje, przypominający gotycką monstrancję lub relikwiarz, bogato zdobiony ołtarz. W ołtarzu znajdują się figury: Dobrego Pasterza, św. Michała Archanioła, św. Jana Chrzciciela, św. Piotra i św. Pawła oraz czterech wielkich doktorów Kościoła: św. Augustyna, Ambrożego, św. Hieronima i św. Grzegorza. Mamy tu także cztery boczne ołtarze: św. Barbary, św. Floriana, Matki Boskiej Szkaplerznej oraz ołtarz kalwaryjski. Nad ołtarzem głównym oraz nad ołtarzami bocznymi znajdują się witraże przedstawiające m.in.: św. Elżbietę, św. Józefa, św. Jadwigę i św. Ludwika. Piękna jest ambona zdobiona postaciami Czterech Ewangelistów oraz płaskorzeźba ostatniej wieczerzy umieszczona w tzw. ołtarzu posoborowym. Na ścianach wewnętrznych wokół kościoła znajduje się Droga Krzyżowa z łacińskimi napisami.

Sanktuarium Matki Boskiej Bieruńskiej w Bieruniu

Sanktuarium Matki Boskiej Bieruńskiej w Bieruniu znajduje się w ołtarzu bocznym kościoła św. Bartłomieja. Obraz datowany jest na XVI wiek, a jego kopia umieszczona jest w drewnianym kościele św. Walentego, zwanym przez mieszkańców Bierunia „Walencinkiem”. Świątynia ta położona jest na wschodnim przedmieściu Bierunia, poza historycznymi granicami miasta, na terenie cmentarza, który do końca XVIII w. służył za miejsce pochówku dla ludzi niegodnych pogrzebania na cmentarzu parafialnym.

Pokazana na obrazie Matka Boska w lewej ręce trzyma kulę, a maleńki Jezus śpi przytulony do niej. W 1929 r. kościół został uznany za zabytek. Gruntowną renowację wnętrza przeprowadzono w 1942 roku. 13 lutego 2015 r. świątynia została podniesiona do godności sanktuarium św. Walentego. Są tu relikwie św. Walentego, których autentyczność potwierdzona jest dokumentem z 28 lutego 1961 roku.

Sanktuarium Maryi Przedziwnej w Pszczynie

Sanktuarium Maryi Przedziwnej w Pszczynie, w kościele Wszystkich Świętych, niedaleko Rynku. Świątynia została przebudowana w XVIII wieku. Najbardziej widoczne są więc cechy stylistyczne późnego baroku. Od zachodu wznosi się wieża z latarnią (nadbudowana w XIX wieku), do niej przylega nawa główna i wąskie prezbiterium, do którego dostawiono kaplicę i zakrystię. Natomiast cechy renesansowe zachował portal prowadzący do kaplicy św. Teresy.

Szczególnym kultem otoczony jest znajdujący się w bocznym ołtarzu obraz Matki Bożej z licznymi wotami, będącymi podziękowaniem za otrzymane łaski. Autora i czasu powstania obrazu nie znamy, a kult trwa już ponad dwa wieki, a widoczna na nim Maryja, zwana Przedziwną, jest nieformalną patronką miasta. Dodajmy jeszcze, że w krypcie pod kościołem pochowano szczątki kilkunastu przedstawicieli rodu Promnitzów.

Sanktuarium Matki Boskiej Uzdrowienia Chorych w Goczałkowicach Zdroju

Sanktuarium Matki Boskiej Uzdrowienia Chorych w Goczałkowicach Zdroju to kaplica, która znajduje się przy ulicy Wiosennej. Od maja do października (każdego 13-go dnia) są tam odprawiane nabożeństwa, z których korzystają kuracjusze oraz miejscowi parafianie. W ołtarzu kaplicy umieszczony jest wizerunek Matki Bożej. Obraz jest nietypowy, gdyż jego tło stanowi pejzaż Goczałkowic, z widocznym stawem Maćkiem, rzeką Wisłą oraz panoramą Beskidów.

Są tam ukazani chorzy, którzy tu odzyskali zdrowie. Są to osoby autentyczne, a wśród nich nastolatek, syn dzierżawcy folwarku w Goczałkowicach, cierpiący na reumatyzm, z którego został wyleczony, a uradowana matka ufundowała kaplicę oraz obraz. Kaplica też warta jest uwagi. Została wybudowana na planie prostokąta, a wnętrze charakteryzuje się pięknem i harmonią. Żagielkowe sklepienie zostało pomalowane na intensywny, niebieski kolor, co sprawia, że spoglądając w górę można odnieść wrażenie, iż rozpościera się przed nami sklepienie niebieskie.

Sanktuarium Branickiej Maryjki w Suszcu

W roku 1801 leśniczy księcia pszczyńskiego Johan Lukas ufundował kapliczkę Matki Bożej w lesie koło Suszca. Wszystko za sprawą ogromnej burzy, która zaskoczyła go w lesie. Przerażony szukał pomocy w modlitwie do Matki Bożej. Udało mu się przeżyć, więc w tzw. Branickim zakątku postawił na kolumnie figurę Madonny z Dzieciątkiem wykonaną z piaskowca.

Na kolumnie wyryta jest inskrypcja dziękczynna w języku polskim. Miejsce to zawsze cieszyło się popularnością. Tu w ciszy i spokoju można wnosić prośby do Branickiej Maryjki. Figurą opiekują się mieszkańcy Branicy i okolic. Od czasu do czasu dekorowana jest kwiatami. Wykonano także zadaszenie, wsparte na słupach. Wokół fundamentu wyłożona jest kostka granitowa, a dalej, aż do drogi ułożony chodnik z klocków dębowych.

(map)