Sięgnijmy pamięcią do roku 1988, gdy ówczesna Prezydent Miasta Świętochłowice, Teresa Wrzaszczyk, dla uzyskania pełniejszego rozeznania stanu sanitarno-porządkowego miasta, w strukturach organizacyjnych Urzędu Miejskiego utworzyła komórkę pod nazwą „Służba Porządkowa”. Jej organizację powierzyła Rudolfowi Pomietło – pisze Andrzej Dansczyk w 13 Zeszycie „Świętochłowic i świętochłowiczan”. Do zadań Służby Porządkowej należało kontrolowanie stanu sanitarno-porządkowego na terenie całego miasta, reagowanie na ewentualne niedociągnięcia lub zaniedbania, zwracanie uwagi i upominanie odpowiedzialnych za taki stan rzeczy. Pierwszymi pracownikami Służby Porządkowej w wymiarze półetatowym byli: Jerzy Duda, Alojzy Tinel, Wiktor Głowacki.
W 1990 roku Prezydent Krystyna Rawska podjęła projekt utworzenia w strukturach miasta Straży Miejskiej, a organizacją zajął się Rudolf Pomietło. „Funkcjonariusze Straży Miejskiej stopniowo wyposażani zostali w umundurowanie, radiostacje, legitymacje służbowe wraz z upoważnieniem do nakładania mandatów karnych, identyfikatory z numerami funkcyjnymi oraz po ukończeniu obowiązkowego, podstawowego szkolenia policjantów w Ośrodku KWP w Katowicach, również w środki przymusu bezpośredniego, czyli pistolet gazowy, kajdanki, pałkę.
”Do służby w szeregach SM zostali powołani kolejni funkcjonariusze, a jej skład nigdy nie przekraczał 24 osób. W tym okresie czterech funkcjonariuszy, w systemie pracy całodobowej, obsługiwało Miejski Ośrodek Dyspozycyjny, którego kierownikiem od stycznia 1993 roku został Kazimierz Hendel. Do zadań pracowników Ośrodka należało: obsługa punktu informacyjnego, zabezpieczanie mienia UM, przyjmowanie zgłaszanych interwencji i przekazywanie do dalszych działań, informowanie o zaistniałych zdarzeniach komendanta oraz zwierzchnika Straży Miejskiej, Prezydenta Miasta” – wspominał Dansczyk.
W czerwcu 1994 roku następcą komendanta Rudolfa Pomietło został Norbert Lukosz pełniący od października 1993 roku funkcję zastępcy komendanta. „W związku z wzrastającym zakresem obowiązków i zwiększeniem stanu osobowego w SM wyodrębniono dwa referaty, których kierownikami zostali: Zygfryd Błażyca – kierownik Referatu Służb Kontrolnych i Kazimierz Hendel – kierownik Referatu Miejskiego Ośrodka Dyspozycyjnego. Kolejna reorganizacja w strukturach UM spowodowała odejście dotychczasowego komendanta Norberta Lukosza, który od 1 stycznia 1997 roku objął funkcję naczelnika Wydziału Gospodarki Miejskiej i Ekologii. Na stanowisko komendanta powołany został Zygmunt Lukas, który dla poprawy działania podległych służb zlikwidował referat służb kontrolnych, a dotychczasowemu kierownikowi, Zygfrydowi Błażycy, od 1 kwietnia 1997 roku, powierzył obowiązki zastępcy komendanta (pełnił je do 28 lutego 2006 roku).
Ponowne zmiany kadrowe w UM nastąpiły w sierpniu 2001 roku, gdy do SM powrócił Norbert Lukosz, na stanowisko zastępcy komendanta, które piastował do marca 2006 roku. Wtedy kolejna reorganizacja doprowadziła do wyodrębnienia SM ze struktur Urzędu Miejskiego i utworzenia samodzielnej jednostki budżetowej pod nazwą „Straż Miejska w Świętochłowicach”, a pełnienie obowiązków komendanta powierzono ponownie Lukoszowi.
Już w 1992 roku Straż Miejska do swojej dyspozycji otrzymała dwa samochody służbowe: Poloneza Caro i Fiata 126p, które jako pojazdy częściowo oznakowane, służyły do patrolowania miasta i załatwiania interwencji w terenie, a od 23 sierpnia 2001 roku po stosownym oznakowaniu pojazdy mają uprawnienia uprzywilejowanego w ruchu drogowym.
W Świętochłowicach Straż Miejska ściśle współpracuje ze służbami ratowniczymi naszego miasta – Policją, Strażą Pożarną, Pogotowiem Ratunkowym, Inspekcją Sanitarno-Epidemiologiczną, a także z Wydziałem Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności jak i pozostałymi wydziałami UM, administratorami mediów: energetyką, gazownią, wodociągami, administracjami budynków mieszkalnych, szkołami itp. Wspólnie z policją prowadzone są różnego rodzaje akcje prewencyjne, patrole nocne, zabezpieczenia imprez miejskich, religijnych, sportowych, masowych a także zabezpieczenia miejsc wypadków drogowych, pożarów, katastrof budowlanych, przemarszów i przejazdów kolumn itp.
Policja dla funkcjonariuszy SM okresowo przeprowadza tematyczne szkolenia podnoszące zakres wiedzy, fachowości, zdolności samodzielnego działania, jak i bezpieczeństwa podczas podejmowanych działań. Funkcjonariusze Straży Miejskiej, także konwojowali nieletnich przewożonych do Ośrodków Wychowawczych, jak również dzieci z rodzin patologicznych. Wspólnie z przedstawicielami SANEPID-u prowadzane są kontrole realizacji Zarządzenia Prezydenta Miasta w sprawie akcji deratyzacji oraz inne, związane z występowaniem zagrożenia bezpieczeństwa sanitarnego.
Straż Miejska jest samorządową, umundurowaną formacją, wykonująca zadania w zakresie ochrony porządku publicznego i działa na podstawie ustaw i aktów prawa miejscowego. Do zadań Straży Miejskiej należy m.in.: ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych; czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym; zapobieganie zanieczyszczaniu środowiska naturalnego i terenu miasta; współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli; pomoc w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń – zabezpieczanie miejsc przestępstwa lub innego podobnego zdarzenia; ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej; współdziałanie z organizatorami i innymi służbami ochrony podczas imprez masowych; doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania; informowanie władz miasta i społeczności lokalnej o stanach i rodzajach zagrożeń; udzielanie pomocy i ścisła współpraca z policją.
Strażnik Miejski ma prawo do: udzielania pouczeń; legitymowania osób celem ustalenia ich tożsamości (w uzasadnionych przypadkach); ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty i bezpośredni zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego, a także mienia – niezwłoczne doprowadzenie ich do najbliższej jednostki policji; nakładania grzywien za wykroczenia w postępowaniu mandatowym; dokonywanie czynności sprawdzających w sprawach o wykroczenia; kierowanie wniosków o ukaranie do Sądu Rejonowego, oskarżanie i wnoszenie środków odwoławczych – usuwania pojazdów i blokowania ich kół w przypadkach określonych w przepisach ruchu drogowego; wydawania uzasadnionych poleceń. Należy pamiętać, że funkcjonariusze Straży Miejskiej korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
W czerwcu 2008 roku po przejściu na emeryturę komendanta Lukosza oraz jego zastępcy Zygfryda Błażycy, decyzją Prezydenta Miasta komendantem SM mianowany został Jacek Hawranek, a 1 lipca, pełnienie obowiązków zastępcy komendanta powierzono Andrzejowi Dansczykowi. Przypomnijmy, że w grudniu 2009 roku „na prośbę grupy mieszkańców dzielnicy Lipiny, którzy twierdzili, że wskutek likwidacji tam komisariatu policji mają ograniczone możliwości bezpośredniego kontaktu z policją a także utrudnione zgłaszanie spraw wymagających niezwłocznej interwencji, w budynku przy ul. Sądowej 1 przystosowano jedno z pomieszczeń na siedzibę SM, gdzie w określonym czasie funkcjonariusz SM wraz z dzielnicowym policji pełnili dyżury przyjmując zgłoszenia i interwencje.” Jednak po kilku latach punkt ten zlikwidowano.
Kolejne zmiany w kierownictwie SM nastąpiły w 2011 roku, kiedy to decyzją Prezydenta Dawida Kostempskiego, Mirosław Kierznowski awansowany został na stopień zastępcy komendanta, ale dotychczas pełniący obowiązki zastępcy komendanta, kierownik referatu Andrzej Dansczyk pozostał na swoim stanowisku. Po przejściu na emeryturę komendanta, szefem Straży Miejskiej mianowany został Bogusław Buliński, który 15 kwietnia 2011 roku przejął dowodzenie jednostką. Od października 2015 roku z powodu choroby komendanta jego zastępca Mirosław Kierznowski dowodził jednostką przez dłuższy czas. Komendant do służby już nie powrócił, więc w grudniu 2015 roku Prezydent przyjął do pracy Krzysztofa Raszplę, funkcjonariusza SM w Krakowie i powierzył mu pełnienie obowiązków komendanta. Jednak po półrocznej pracy z uwagi na to, iż nie spełnił oczekiwań, Prezydent rozwiązał z nim umowę o pracę.
20 października 2016 roku w Centrum Kultury Śląskiej na Zgodzie świętowano 25. rocznicę powołania Straży Miejskiej w Świętochłowicach, a w roku 2021, bez wielkich fanfar, minęło 30 lat od powołania w mieście tych służb, którymi dowodzi od lat komendant Bogdan Bednarek, wywodzący się z Świętochłowic.
(map)
