To czas, kiedy państwo, zadając obywatelom kilka pytań, stara się zdiagnozować: „ilu nas jest”, „kim jesteśmy” i „jak żyjemy”. Spisy powszechne obejmują całą populację ludności i mieszkań (w przypadku narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań) lub gospodarstw rolnych (w przypadku powszechnego spisu rolnego). Oznacza to, że dane uzyskiwane w wyniku spisu powszechnego pochodzą od wszystkich obywateli. Co istotne, w przypadku wielu cech demograficzno-społecznych, jak np. wyznanie, narodowość czy stopień niepełnosprawności, spisy powszechne są dla państwa jedynym źródłem danych.
Spis jest obowiązkowy, co oznacza, że każdy obywatel będzie zobowiązany do wzięcia w nim udziału. Nowością jest fakt, że po raz pierwszy spis powszechny zostanie zorganizowany w formie elektronicznej, poprzez specjalne formularze na rządowej stronie spis.gov.pl w ramach tzw. "samospisu internetowego (CAWI)". Nie będzie więc licznej brygady rachmistrzów, która jak w poprzednich edycjach ruszy w miasto, aby samodzielnie mieszkańców spisywać. Większość z nas dokona tego samodzielnie przez internet.
W sytuacjach, w których część społeczeństwa nie korzystająca z internetu nie będzie mogła samodzielnie tego dokonać, zapewniona będzie pomoc, zarówno w sposób bezpośredni, jak i telefoniczny. Aby zapobiec sytuacji, w której zobowiązany do spisu mieszkaniec Polski nie ma możliwości dokonania samospisu (np. z powodu braku dostępu do urządzeń i Internetu), ustawa zobowiązuje następujące podmioty do udostępnienia odpowiedniego pomieszczenia i sprzętu do realizacji samospisu: urzędy statystyczne i pozostałe jednostki statystyki publicznej, urzędy wojewódzkie, urzędy obsługujące wójtów, burmistrzów, prezydentów miast oraz gminne jednostki organizacyjne.
Lista miejsc, gdzie będzie można dokonać samospisu będzie opublikowana w odpowiednim czasie na stronie GUS i stronie spisu. Respondenci, którzy nie będą mogli samodzielnie spisać się poprzez formularz internetowy lub w miejscy wyznaczonym przez gminę, zostaną spisani jedną z dwóch innych metod: wywiadu telefonicznego wspieranego programem komputerowym (CATI), oraz wywiadu bezpośredniego prowadzonego przez rachmistrza spisowego i rejestrowanego na elektronicznym urządzeniu przenośnym (CAPI). Obie metody, wywiad telefoniczny i bezpośredni, polegają na zebraniu danych od osób fizycznych objętych spisem powszechnym. Wobec każdego respondenta jest dobierana i stosowana jedna, odpowiednia dla niego metoda. Bardzo ważne jest przy tym bezpieczeństwo danych.
Aktualnie oczekuje się na podanie punktów w naszym mieście, w których zostaną przygotowane pomieszczenia i sprzęt do realizacji samospisu poza miejscem zamieszkania. Takie informacje pojawią się na stronie rządowej spisu oraz w przekazie publicznym gminy. Będziemy Państwa o tym informować na bieżąco. Tymczasem już od 2 listopada 2020 r. w Urzędzie Miejskim w Świętochłowicach prowadzone są prace przygotowawcze do Spisu Powszechnego. Obecnie trwa tam weryfikacja całego wykazu mieszkaniowo - adresowego Świętochłowic.
1 kwietnia 2021 roku rozpocznie się Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań. Będzie to podstawowe badanie i źródło danych z zakresu statystyki ludności, które ma na celu zebranie informacji o jej stanie i strukturze wg ustalonych cech demograficznych i społeczno-zawodowych.
